ازدواج، یک نهاد مهم اجتماعی می‌باشد که در همه جوامع و در تمام ادوار تاریخی، وجود آن برای جامعه انسانی، الزامی بوده است. در ایران، طرق ازدواج که به رسمیت شناخته شده اند، به دو صورت دائم و موقت می‌باشد. در ازدواج نیز مانند هر توافق دیگری، الزامی است، سندی میان طرفین تنظیم شود که دلالت بر وقوع عقد و جزئیات توافقات آن‌ها داشته باشد.
قباله ازدواج قدیمی ، اسنادی هستند که در گذشته برای ثبت ازدواج استفاده می‌شدند و معمولاً به صورت دفترچه‌ای و با تزئینات و تذهیب‌های خاصی بودند. این اسناد، علاوه بر ثبت رسمی ازدواج، حاوی جزئیاتی مانند مهریه، شرایط عقد و توافقات طرفین بودند. در حال حاضر، قباله‌های ازدواج به صورت تک برگ و با طراحی ساده‌تر صادر می‌شوند، اما قباله‌های قدیمی همچنان از نظر تاریخی و هنری ارزشمند هستند.
قباله ازدواج چیست؟
به سندی که در رابطه با انعقاد عقد نکاح تنظیم می‌گردد، قباله ازدواج گفته می‌شود. قباله ازدواج سندی است که ازدواج (دائم یا موقت) بین زن و مرد را ثبت می‌کند. این سند می‌تواند رسمی (ثبت شده در دفاتر ازدواج) یا عادی (ثبت نشده) باشد که از سوی دفترخانه ازدواج و در رابطه با عقد نکاح موقت یا دائم تنظیم می‌شود.
اهمیت قباله های ازدواج
قباله ازدواج نوی نسخه خطی قدیمی ، دارای اهمیت بسیار زیادی است؛ زیرا علاوه بر اثبات وقوع عقد نکاح، تمامی توافقات طرفین در هنگام انعقاد نکاح، در آن ذکر می‌شود. حتی در صورتی که طرفین با مشکلاتی مواجه بشوند و خواستار طرح دعاوی خانواده در دادگاه باشند، وجود قباله ازدواج، الزامی بوده و باید به عنوان یکی از دلایل و مستندات، ارائه شود.
تفاوت قباله‌های ازدواج قدیمی و جدید در چیست؟
قباله ازدواج یک نوع کتاب خطی ، سندی رسمی است که از سوی دفترخانه ازدواج و در رابطه با عقد نکاح موقت یا دائم تنظیم می‌شود. قباله‌های قدیمی معمولاً به صورت دفترچه‌ای و با تزئینات تذهیب کاری شده بودند، در حالی که قباله‌های جدید تک برگ هستند و طراحی ساده‌تری دارند.
اهمیت قباله‌های ازدواج قدیمی چیست؟
این اسناد نه تنها اثبات کننده رسمی عقد نکاح هستند، بلکه جزئیات توافقات زوجین در زمان ازدواج را نیز ثبت می‌کنند. علاوه بر این، قباله‌های ازدواج قدیمی می‌توانند اطلاعات ارزشمندی درباره تاریخ، فرهنگ و وضعیت اجتماعی و اقتصادی دوره‌های گذشته ارائه دهند. قباله‌های ازدواج قدیمی از نظر تاریخی و هنری ارزشمند هستند و نشانه میراث فرهنگی و خانوادگی می باشند و می‌توانند اطلاعاتی در مورد آداب و رسوم، خطاطی و هنر دوران گذشته ارائه دهند.همچنین می‌توانند اطلاعاتی درباره تاریخ، آداب و رسوم، و وضعیت اجتماعی و اقتصادی دوره‌های مختلف تاریخی ارائه دهند. برای مثال، قباله‌های ازدواج دوره قاجار می‌توانند اطلاعاتی در مورد جایگاه اجتماعی، اقتصادی و مذهبی آن دوره ارائه دهند به نقل از پرتال جامع علوم انسانی.
نگهداری قباله ازدواج حق قانونی چه کسی است؟
هیچ گونه ماده قانونی وجود ندارد که به صورت دقیق به این موضوع اشاره کرده باشد که حق نگهداری قباله ازدواج با چه کسی است. اما به طبق عرف جامعه ایران، حق نگهداری سند ازدواج با زن و خانواده او می‌باشد. زیرا، در خصوص دریافت مهریه، وجود سند ازدواج، ضروری بوده؛ همچنین، در صورتی که مرد، زندگی مشترک را ترک کند و زن باردار باشد، دریافت شناسنامه برای فرزند مشترک، منوط به ارائه سند ازدواج است.
باید به این نکته اشاره شود که هرچند، عرفا حق نگهداری قباله ازدواج، با زن است؛ اما هیچ منع قانونی در این خصوص، وجود ندارد که مرد به دفتر خانه‌ای که سند ازدواج، در آنجا تنظیم شده، مراجعه کرده و رونوشتی از قباله ازدواج دریافت نماید.
ویژگی‌های متنی و محتوایی قباله های ازدواج قدیمی
تحمیدیه و متن آغازین
عقد نامه‌ها با حمد و ثنای خداوند یکتا در قسمت فوقانی سند شروع می‌شود. سابقه ستایش خداوند متعال در متون فارسی به ویژه عقد نامه‌های ازدواج در اسناد پازند و پهلوی، به قبل از اسلام می‌رسد.در قباله‌های نکاح، پس از حمد و ثنا، با آوردن کلمه «اما بعد» یا «بعد» نگارنده سند به بیان علت رخ دادن امر ازدواج پرداخته و علت را اجرای دستورات خداوند متعال و تعالیم دین مبین اسلام در جهت بقای نسل بشر دانسته‌اند.
معرفی زوجین
دومین قسمت از متن قباله‌های نکاح معرفی زوجین بوده است. از نشانه‌های دیگر همچون آوردن نام والدین زوجین به همراه القاب اجتماعی آن‌ها ما پی می‌بریم که این افراد از چه خانواده‌ای و دارای چه موقعیت اجتماعی بوده‌اند. ویژگی و صفات زوجه از جمله رشیده، بالغه، باکره و عفیفه جزئی از آداب معرفی زوجه بوده است.
صداق
صداق از بخش‌های حائز اهمیت در متن قباله‌های ازدواج بوده است که در آن میزان وجه نقد یا ملکی که می‌بایست به عنوان مهریه به زوجه اعطا گردد ذکر می‌شده است. در اسناد و قباله‌های ازدواج از وجه نقد، نقره یا طلا، باغ، زمین و حتی پارچه ابریشم و پوشاک تحت عنوان صداق، مهر عروس می‌شده است.
دعای اختتامیه
دعا در قباله‌ها با مضامینی که خواستار بهبود نسل بشر و توفیق یافتن زوجین در امر زناشویی و تقاضای فرزندان نیکو، صالح و سالم از خداوند متعال همراه است. در پایان عقدنامه نیز تاریخ ثبت سند به شکل سال شمار هجری قمری می‌آمده است.
مراحل حفاظت و مرمت قباله های ازدواج قدیمی
با توجه به شرایط نامناسب نگهداری از نسخ قدیمی در زمان گذشته، اثرها دچار آسیب‌های فیزیکی زیادی شده و دارای استحکام کافی بود. مستند نگاری و آسیب شناسی، ثبت آسیب‌های وارده، پاک سازی به روش مکانیکی، باز کردن مرمت‌های قدیمی، استحکام بخشی، مرمت وصالی پارگی‌ها با استفاده از چسب و کاغذ مخصوص، انتخاب کاغذ مناسب برای رنگ کردن با استفاده از مواد رنگینه گیاهی، پر کردن کمبودهای سند و پرس نهایی از جمله فعالیت‌های انجام شده برای مرمت این اسناد است.
پس از پاک سازی و پر کردن کم بودها، نسخه خطی استحکام بخشی و بسته بندی و آماده نمایشمی شود. با توجه به اینکه کاغذ با تأثیرگذاری عوامل فیزیکی، شیمیایی و زیست محیطی به راحتی از بین می‌رود، این اسناد پس از مرمت در مخزن مناسبی که ویژه نگهداری کتب و نسخ خطی است، حفاظت می‌شوند.
جمع بندی
مجموعه کتاب خطی اوستا خریدار آثار کاغذی از جمله نسخ خطی , سند خطی , قباله خطی , قباله ازدواج قدیمی , پاکت تمبردار قدیمی , عکس قدیمی , تابلو نقاشی قدیمی و قرآن خطی و در اصطلاح هر نوع کاغذ قدیمی و عتیقه می باشد . برای فروش با کارشناس خرید مجموعه تماس حاصل فرمایید .
این فروشگاه به عنوان یک مرکز تخصصی در زمینه خرید، مرمت و کارشناسی آثار خطی، به علاقه‌مندان به ادبیات و فرهنگ باستانی خدمات ارائه می‌دهد. علاوه بر کتاب‌های خطی، این مجموعه در خرید اسناد و قباله‌های قدیمی، عکس‌ها و پاکت‌های تمبردار نیز فعالیت دارد. فروشگاه کتاب خطی اوستا با تکیه بر دانش و تجربه کارشناسان خود، به شما در شناسایی و فروش آثار ارزشمندتان کمک می‌کند.