در کشوری مثل آمریکا هر سال حدود ۷۰۰ هزار کودک مورد آزار قرار می گیرند. ممکن است والدین تصور کنند اگر بچه های خود را کتک نمی زنند، هیچ مشکلی وجود ندارد. اما نباید از آزارهای عاطفی هم غافل شویم. یک کلمه تصادفی که شاید حتی بدون فکر کردن آن را به زبان آورده ایم ممکن است منجر به اضطراب، افسردگی یا ضعف اعتماد به نفس فرزندمان شود.
در این مقاله به حرف هایی می پردازیم که ممکن است والدین با نیت خیر هم آنها را بیان کنند، ولی در آینده مشکلاتی برای فرزندان شان به وجود خواهد آورد.
۱- مقایسه کودک با دیگران
اگر کودک خود را با “پسر فوق العاده” دوست تان مقایسه کنید، فرزندتان نمی تواند تصور صحیحی از خود داشته باشد و احساس می کند فردی نالایق و ناتوان است. فرق گذاشتن بین خواهر و برادرها نیز منجر به رقابتی غیر ضروری بین آنها می شود. علاوه بر این یکی از بچه ها احساس کمبود محبت خواهد کرد در حالیکه کودک دیگر مجبور است بار فرزند ایده آل را به دوش بکشد و برای حفظ موقعیت خود، همه کارها را به بهترین شکل ممکن انجام دهد. بررسی ها نشان می دهد که اگر یکی از فرزندان تان را به دیگری ترجیح دهید، در دوران بزرگسالی علائم افسردگی در آنها بیشتر بروز خواهد کرد.
۲- بی اهمیت دانستن احساسات کودک
مسلما شکستن یک اسباب بازی در مقایسه با عقب ماندن اجاره خانه چندان مهم نیست، ولی این دلیل نمی شود که به کودک حق ندهیم به خاطر خراب شدن اسباب بازی اش ناراحت شود. اگر احساسات بچه ها را بی اهمیت بنامیم، آنها یاد می گیرند که شادی، غم یا عصبانیت خود را سرکوب کنند و بعدها در دوره بزرگسالی هم قادر به بیان کردن احساس خود یا ایجاد روابط پایدار با مردم نباشند. همچنین ممکن است در آینده تحمل احساسات شدیدشان برای آنها دشوار باشد و به همین علت در بزرگسالی دچار افسردگی و اضطراب شوند.
۳- به شک انداختن بچه ها یا دروغ گفتن به آنها
منظورمان از به شک انداختن این است که با دروغ گفتن یا تغییراتی در اطلاعاتی که به کودکان می دهید، باعث شوید به حافظه خود شک کنند. زمانی که به فرزند خود قولی می دهید ولی بعدا وانمود می کنید اصلا قول و قراری در کار نبوده نیز همین اتفاق می افتد. این کار باعث می شود کودکان به خود و دنیای اطراف شان شک کنند، و در نتیجه عزت نفس شان کاهش یابد. به شک انداختن کودکان می تواند باعث اضطراب و افسردگی شود و در موارد بسیار حاد حتی به روان پریشی بیانجامد.
۴- دوست داشتن فرزندان به طور مشروط
مطمئنا والدینی که به کودک خود می گویند “اگر بتوانی آن کار را انجام بدهی (یا دیگر این کار را انجام ندهی) دوستت دارم” هیچ قصد بدی ندارند و برعکس می خواهند به کودک خود انگیزه داده یا او را تربیت کنند. اما چیزی که فرزندتان می شنود این است: “من و دیگران فقط به این شرط تو را دوست داریم که همه کارها را به بهترین شکل ممکن انجام دهی. خود تو، بدون موفقیت هایت، لیاقت این را نداری که دوستت داشته باشیم.”
والدین نباید در مورد عملکرد کودکان انتظار بیش از حد داشته باشند.
۵- زیر سوال بردن توانایی های کودک
این کار نه تنها باعث نمی شود که فرزندتان بیشتر تلاش کند، بلکه نتیجه عکس هم خواهد داشت. هرچه بیشتر شکست هایش را به او یادآوری کنید، احتمال تسلیم شدنش بیشتر می شود. شنیدن چنین حرف هایی از والدین باعث می شود کودکان اعتماد به نفس خود را از دست بدهند، و ضعف اعتماد به نفس در بزرگسالی منجر به افسردگی و اضطراب خواهد شد.
۶- برچسب زدن به کودکان (بر اساس توانایی های ذهنی یا ویژگی های جسمی آنها)
همه به بچه ها می گویند تمسخر و حرف های ناراحت کننده بچه های دیگر را نشنیده بگیرند، اما اگر چنین حرف هایی را از پدر و مادرشان بشنوند ممکن است هرگز نتوانند آن را فراموش کنند. برچسب زدن و اسم گذاشتن روی کودکان، خواه بر اساس ناتوانی های جسمی آنها باشد و خواه به ضعف های ذهنی شان اشاره کند، به تصویری که از خود در ذهن شان دارند آسیب می زند؛ و این مساله ممکن است منجر به انواع مشکلات روانی از جمله بی اشتهایی یا پرخوری عصبی شود.
۷- کاری کنید که کودک حس کند به شما بدهکار است
مطمئنا شما هم برای بچه دار شدن چیزهایی را فدا کرده اید، ولی در نهایت بچه دار شدن انتخاب خودتان بوده است و نباید مسئولیت را به دوش آنها بگذارید. بچه ها نباید به خاطر تصمیمات شما احساس گناه کنند. در بعضی موارد چنین احساسی ممکن است منجر به احساس گناه بیمارگونه شود که انواع مختلف بیماری های روانی از جمله اختلال وسواس فکری- عملی را در پی خواهد داشت.
آیا به خاطر دارید پدر و مادرتان چه حرف هایی به شما می زدند و کدام حرف هایشان عزت نفس تان را پایین می آورد؟ خود شما چه چیزهایی را هرگز به فرزندتان نمی گویید؟