اختلال دوقطبی: بهایی که برای هوش زیاد باید پرداخت

تاریخ مملو از نقاشان، بازیگران و موسیقی دانانی است که به شدت باهوش و خلاق بودند و نوسانات خلق و خوی شدیدی را تجربه می کردند. این نوسانات گاها برای رقم زدن شاهکارهایشان بسیار سودمند بودند؛ مثلا در وینسیت ون گوگ یا بتهوون یا ویرجینیا ولف. متاسفانه اگر این هنرمندان بزرگ امروز زنده بودند، احتمالات برای این نوسانات خلق و خویشان کلی دارو بهشان خورانده می شد. اما به چه قیمتی؟

در طول تاریخ بسیاری از هنرمندان و متفکران بوده اند که رفتارشان به نظر دیگران عجیب غریب بوده است. اما جامعه ی آن زمان به دلیل مقتضیاتش به این افراد آزادی نسبی در بهره بردن از خلاقیتی که دارند و استفاده از استعدادهایشان را داده است. امروزه این افراد را مبتلا به دوقطبی می نامند _ بیماری روانی مزمنی که با تغییرات شدید خلق و خو همراه بوده و فرد بین حالت شیدایی و افسردگی در نوسان است. هرکدام از اپیزودهای شیدایی یا افسردگی می توانند چند بار در هفته یا چند بار در سال اتفاق بیفتند.

نکته: توجه داشته باشید که نوع بسیار بسیار شدید این بیماری به فرد آسیب می زند و استفاده از دارو برای کنترل علائم و تسهیل زندگی برای فرد به شدت توصیه می شود.

۳ نوع دو قطبی اصلی وجود دارد که شامل موارد زیر می شوند:

دو قطبی ۱: یک یا تعداد بیشتری چرخه های شیدایی، قبل یا بعد از یک اپیزود افسردگی.

دوقطبی ۲: یک یا تعداد بیشتری اپیزود افسردگی شدید که حداقل ۲ هفته ماندگار است، همراه با چرخه ی ملایم شیدایی که حداقل ۴ روز دوام می یابد.

اختلال ادواری: شامل چرخه های ملایم شیدایی و افسردگی که حداقل ۲ سال یا بیشتر دوام دارند. نوسان و خلق و خو در این فرم از اختلال دو قطبی شدت کمتری دارد. با اینکه اختلال دو قطبی دسته بندی های مختلفی دارد، اما علائم آن در اکثر افراد شبیه به هم است. در ادامه این علائم را عنوان می کنیم.

افسردگی

احساس مداوم غم و اندوه شدید یا ناامیدی (افسردگی) برای مدت طولانی

از دست دادن علاقه نسبت به کارهایی که زمانی لذت بخش بودند

مشکل در تمرکز، تصمیم گیری و به خاطر آوردن

اضطراب و تحریک پذیری

خیلی زیاد یا خیلی کم غذا خوردن

خیلی زیاد یا خیلی کم خوابیدن

صحبت کردن یا فکر کردن در مورد مرگ یا خودکشی

اقدام به خودکشی یا خودآزاری

شیدایی

مود بسیار شاد و معاشرتی برای مدت طولانی

تحریک پذیری شدید

تند صحبت کردن

دادن ایده های مختلف به شیوه ای سریع در طی مکالمه یا داشتن افکار سریع

ناتوانی در تمرکز

شروع فعالیت ها یا پروژه های متعدد

بسیار احساس بی قراری و ناآرامی داشتن

خیلی کم یا اصلا نخوابیدن

انجام رفتارهای بی ملاحظه یا داشتن رفتارهای خطرناک

نیمه شیدایی یا هایپومینا

علائم این حالت شبیه به حالت شیدایی است اما ۲ تفاوت دارد.

• در صورت وجود نیمه شیدایی، نوسانات خلق و خو انقدر شدید نیستند که تاثیر چشمگیری در توانایی فرد برای انجام فعالیت های روزمره بگذارند.
• هیچ علائم روانی ای در طی اپیزود نیمه شیدایی بروز نمی کند. در طی اپیزود شیدایی، علائم روانی ممکن است شامل توهمات دیداری و بصری و پارانویا شوند.

آنچه که طبقه بندی های بالینی به آن توجه ندارند این است که این اختلال همراه با سطوح بالایی از خلاقیت و هوش است.

آن سوی سکه ی دوقطبی

وقتی فرد اپیزود شیدایی یا نیمه شیدایی را تجربه می کند، اغلب احساس انگیزه و جاه طلبی می کند که در عوض باعث تمایلش به شرکت در کارها و تلاش های خلاقانه می شود. در اصل شمار زیادی از افراد خلاق دو قطبی هم هستند و حال نتایج چند مطالعه ی علمی ممکن است در توضیح چرایی این مسئله موثر باشند.

در یک مطالعه، تیم محققین ضریب هوشی حدود ۲ هزار کودک ۸ ساله را بررسی نموده و اطلاعات به دست آمده را با وضعیت بررسی شده ی بچه هایی که تا سن ۲۲ یا ۲۳ سالگی ویژگی های شیدایی از خود بروز داده اند مقایسه کردند. نتیجه این شد که ضریب هوشی بالا در کودکی با ابتلا به دو قطبی در سال های آتی ارتباط مستقیم دارد. اما داشتن ضریب هوشی بالا لزوما دلیلی برای ابتلا به این اختلال نیست.

مطالعه ی دیگری به ارتباط میان ژنتیک، اختلال دوقطبی و خلاقیت رسید. محققین دی ان ای بیش از ۸۶ هزار نفر را به دنبال ژن های مسئول افزایش ریسک ابتلا به دو قطبی و اسکیزوفرنی بررسی کردند. آن ها همچنین بررسی کردند که فرد در زمینه های خلاقانه همچون موسیقی، رقص، نوشتن و بازیگری فعالیت دارد یا خیر. پس از بررسی داده ها، این تیم دریافت که افراد خلاق تر، به احتمال ۲۵ درصد بیشتر از دیگران دربردارنده ی ژن های مربوط به دوقطبی و اسکیزوفرنی هستند. اما سوال این جاست که چند نفر از افراد خلاق و باهوش مبتلا به این اختلال، قربانی عادی بودن یا نرمال بودن می شوند؟