روان شناسان می گویند شخصیت ما در کودکی شکل می گیرد، ولی نکته جالب این است که نمی توانیم خاطرات سال های ابتدایی زندگی خود را به یاد بیاوریم. این پدیده تقریبا برای همه انسان ها اتفاق می افتد و حتی یک اصطلاح علمی هم برای آن وجود دارد: “فراموشی دوران کودکی”.
هنوز ابعاد مختلف این مساله به طور کامل شناخته نشده و تحقیقات در مورد آن ادامه دارد. در این مقاله، مهم ترین اطلاعاتی که تاکنون درباره فراموشی دوران کودکی به دست آمده را مرور می کنیم.
فراموشی دوران کودکی چیست و چه زمانی رخ می دهد؟
فراموشی دوران کودکی به معنی عدم توانایی بزرگسالان در به یاد آوردن جزئیات رویدادها یا حتی کلیت رویدادهایی است که قبل از ۴ سالگی برای شان اتفاق افتاده است.
بررسی ها نشان داده است که کودکان تا قبل از ۷ سالگی قادر به یادآوری ۶۰ درصد یا بیشتر از اتفاقات سال های ابتدایی عمر خود هستند، ولی در کودکان ۸ و ۹ ساله این رقم نهایتا از ۴۰ درصد فراتر نمی رود. به نظر می رسد که ما با افزایش سن، خاطرات کمتری را به یاد می آوریم.
خاطرات ما ارتباط تنگاتنگی با توانایی صحبت کردن مان دارند
یکی از نظریه ها درباره این که چرا خاطرات دوران نوزادی خود را به یاد نمی آوریم این است که در آن زمان نمی توانستیم ارتباط کلامی برقرار کنیم. ما هنگام به یاد آوردن خاطرات، از کلمات استفاده می کنیم و برای این که جزئیات آن را توصیف کنیم به زبان نیاز داریم. بیشتر نوزادان تا قبل از ۲ سالگی قادر به صحبت کردن نیستند، و احتمالا به همین دلیل نمی توانند حافظه و خاطرات منسجمی داشته باشند.
رشد مغز هم نقش بسیار مهمی در این زمینه دارد
هر چه ما بزرگتر می شویم، مغزمان هم کارهای سنگین تری انجام می دهد. در یکی ازپژوهش ها اینطور نتیجه گیری شده است: “هنگامی که مغز درگیر رشد تعداد بسیار زیادی سلول های جدید است، خاطراتی را که باید به حافظه طولانی مدت تبدیل شوند ذخیره نمی کند.”
در ضمن این که نمی توانیم مسائل روزمره ای که قبل از ۴-۳ سالگی برایمان اتفاق افتاده اند را به یاد بیاوریم، ممکن است به این خاطر باشد که حافظه “اپیزودیک” مان در آن سن هنوز فعال نشده است. به همین دلیل است که می توانیم برخی خاطرات انتزاعی را به یاد بیاوریم (مثلا پارکی که والدین مان بیشتر اوقات ما را به آنجا می بردند)؛ اما جزئیاتی مثل این که در یک روز بخصوص مادرمان از کدام مغازه بستنی خرید، یادمان نمی آید.
والدین ما، تاثیر بسیار زیادی بر نحوه یادآوری برخی خاطرات مان دارند
در مطالعه دیگری مشخص شده است که والدین می توانند خاطرات دوران کودکی فرزندان خود را تغییر دهند. همانطور که می دانید، یادآوری خاطرات باعث تثبیت و باقی ماندن بهتر آنها در حافظه ما می شود. به همین دلیل معمولا آن دسته از اتفاقات دوران خردسالی را به یاد می آوریم که از نظر والدین مان مهم بوده اند. همین مطالعه نشان داد که اگر بچه ها درباره یک ماجرای واحد با یکی از والدین و بعد از مدتی با والد دیگرشان صحبت کنند، آن ماجرا را به دو شکل متفاوت به یاد خواهند آورد. کودکان تاثیرپذیر هستند، بنابراین باید به آنها کمک کنیم تا فقط خاطرات خوب را به ذهن خود بسپارند و همچنین بتوانند آنها را به درستی درک کنند.
در نهایت، مهم ترین مساله این است که کدام اتفاقات تاثیر ماندگاری بر ما داشته اند
یک روانشناس کودک می گوید که در نهایت، خاطراتی در ذهن کودکان باقی می مانند که سرشار از احساسات باشند، چه احساسات مثبت و چه منفی. به همین خاطر است که کودکان خردسال هم گاهی می توانند در دادگاه به عنوان شاهد عینی شهادت بدهند. پس اگر می توانید خاطره ای از سال های ابتدای زندگی خود را به یاد بیاورید، به احتمال زیاد آن اتفاق برایتان خیلی مهم بوده و در آن موقع عواطف تان را به شدت برانگیخته است.
قدیمی ترین خاطره ای که شما از دوران کودکی خود دارید چیست؟