اپل در ۱۰ سال گذشته سعی داشت همه را متقاعد کند که آینده از آن آی پد و کامپیوترهای لمسی است. در چشم انداز آی پد، کیبورد و ترک پد (trackpad) و حتی قلم نوری (استایلوس) هیچ جایی نداشتند؛ و مایکروسافت را مسخره می کردند که چرا در Surface دقیقا از همین چشم انداز اپل تقلید کرده است. تیم کوک، مدیر عامل اپل، شش سال پیش هنگام معرفی مک ها و آی پدهای جدید گفت: “اوضاع رقیب ما متفاوت است، مایکروسافت گیج شده. آنها اول دنبال نت بوک های ما راه افتادند و حالا سعی دارند پی سی را به تبلت و تبلت را به پی سی تبدیل کنند. معلوم نیست بعد از این می خواهند چه کار کنند!”
اما حالا می بینیم که در سال های اخیر آی پدها به شکل Surface درآمده اند، و این هفته شاهد بودیم که آی پد پرو کاملا شبیه Surface Pro به نظر می رسد. هر دوی آنها صفحه کلید قابل جدا شدن، پایه های قابل تنظیم، ترک پد و قلم نوری دارند، و با اعلام پشتیبانی iPadOS از مکان نما (cursor) و ماوس، سرانجام اپل اعتراف کرده که در مورد تبلت ها حق با مایکروسافت بوده است.
بازگشت مایکروسافت به عرصه تبلت ها به هیچ عنوان تجربه خوشایند و ایده آلی نبود. بیل گیتس در سال ۲۰۰۲ سعی داشت توجه مردم دنیا را به سوی تبلت ها جلب کند، ولی آن موقع وضعیت سخت افزار و نرم افزار خیلی ضعیف تر از امروز بود. بالاخره مایکروسافت در سال ۲۰۱۲ در کنار ویندوز ۸ محصولی به نام Surface RT را بعنوان رقیب آی پد معرفی کرد، اما Surface RT یک سیستم عامل دسکتاپ مبتنی بر ARM داشت که خیلی از اپ های مورد علاقه کاربران را پشتیبانی نمی کرد.
[عکس: تبلت Surface RT مایکروسافت]
استیون سینوفسکی، مدیر سابق ویندوز، در سال ۲۰۱۲ در یک پست وبلاگ درباره ویندوز ۸ نوشت: “در مورد تبلت ها قضیه فرق می کند. مردم هنوز به کیبورد فیزیکی علاقه دارند. واقعیت این است که حتی بدون وجود نرم افزارهایی مثل آفیس هم هر موقع لازم باشد بیشتر از چند خط را به سرعت بنویسید، آرزو می کنید که ای کاش گزینه ای بهتر از لمس کردن صفحه نمایش داشتید … ورود بسیار دقیق، قابل اعتماد و سریع اطلاعات توسط کیبوردهای فیزیکی برای مردم بهتر است، و ما معتقدیم که هر موقع امکان استفاده از کیبورد وجود داشت، سیستم عامل و نرم افزارها نباید مانعی در راه استفاده از آن باشند.”
نتیجه این بود: روش لمسی راه بسیار خوبی برای ورود اطلاعات در ویندوز ۸ است، اما تنها راه استفاده از این سیستم عامل نخواهد بود. مایکروسافت اصرار داشت که ماوس برای کارهای دقیق، صفحه کلید برای تایپ کردن، و قلم نوری هم برای یادداشت برداری و علامت گذاری یا ترسیم شکل لازم است. مجموعه اینها به Surface Pro منتهی شد که از انواع مختلف روش های ورودی متناسب با نیازهای مختلف کاربران پشتیبانی می کرد.
همچنین به لطف طراحی های پایه دار و لولایی، خیلی راحت می شد پشت میز یا روی مبل هم از Surface استفاده کرد. این ویژگی یک وجه تمایز مهم در برابر دستگاه هایی مانند آی پد بود و مایکروسافت و اینتل حق امتیاز این طراحی را به دیگر سازندگان پی سی هم فروختند. طولی نکشید که همه کپی برداری از طراحی Surface مایکروسافت را شروع کردند.
[عکس: طراحی Surface ها در Surface Pro 3 به کمال رسید]
حتی اپل هم خیلی زود به این موج پیوست، یعنی یک سال بعد از آنکه مایکروسافت طراحی جدید و خیره کننده خود را در Surface Pro 3 عرضه کرد. اولین آی پد پرو اپل در سال ۲۰۱۵ با پشتیبانی از قلم نوری Apple Pencil و یک صفحه کلید هوشمند عرضه شد، دقیقا در زمانی که فروش آی پد حتی از مکینتاش هم کمتر شده بود. این “صفحه کلید هوشمند” به صورت آهنربایی به آی پد پرو وصل می شد، یعنی دقیقا همان مکانیسم به کار رفته در Surface Pro، اما اپل ادعا کرد که “این کیبورد با تمام کیبوردهایی که تابحال دیده اید فرق دارد”.
این تغییر بزرگ در آی پدها ادامه پیدا کرد و حالا تمام مدل های اصلی آن از صفحه کلید و قلم نوری پشتیبانی می کنند. اما با وجود اضافه شدن این سخت افزارها، اپل بر چشم انداز آی پدهای لمسی اصرار داشت. استفاده از کیبورد آی پد از نظر ارگونومیکی فاجعه بود. کاربر مدام مجبور می شد برای لمس صفحه و تنظیم متن یا رفتن به قسمت های مختلف سیستم عامل، دستانش را از صفحه کلید جدا کند و بالا بیاورد. این کارها ابدا راحت نبود، و اهداف لمسی بزرگ هم به معنای این بود که برای برنامه هایی از نوع پی سی دقت کافی وجود نداشت. اپل از پشتیبانی صفحه نمایش لمسی در مکینتاش هم امتناع کرد. مشخص بود که تغییراتی لازم است.
اولین نشانه های تغییر در آی پد، با اشاراتی درباره پشتیبانی iPadOS از مکان نما در سال گذشته ظاهر شد. iPadOS از ترک پد و ماوس هم بطور کامل پشتیبانی می کند و می توانید دستگاه های بلوتوث را برای این منظور به کار ببرید. اپل برای سیستم عامل iPadOS که بر پایه ورودی لمسی طراحی شده است از روشی هوشمندانه استفاده کرد: مکان نما فقط زمانی که لازمش دارید ظاهر می شود، و شکل آن هم بر حسب چیزی که به آن اشاره می کنید تغییر می یابد. به این ترتیب می توانید برای کارهای دقیق مانند برنامه های صفحه گسترده (spreadsheet) ماوس را به کار ببرید، و برای کارهای ساده دیگر از حرکات دست چند لمسی (multitouch gestures) روی ترک پد استفاده کنید.
اپل هنوز به آرمان آی پد لمسی خود وفادار مانده است. مثلا نمی توان از ماوس برای کشیدن و رها کردن (drag and drop) آزادانه یک پنجره روی پنجره دیگر (مثل کاری که در ویندوز یا macOS انجام می دهیم) استفاده کرد. در واقع این شرکت ماوس را متناسب با iPadOS به روز و مدرن کرده است.
رویکرد دقیق و محتاطانه اپل باعث شد که iPadOS اینقدر دیر از ماوس پشتیبانی کند. تیم کوک حدود ۸ سال پیش درباره ادغام پی سی و تبلت گفته بود “می توان توستر و یخچال را با هم ادغام کرد، ولی احتمالا نتیجه اش برای کاربر خوشایند نخواهد بود.”
وی همچنین گفته بود که مک بوک ایر و آی پد با هم ترکیب نخواهند شد، و به این حرفش عمل کرده است. اپل برای پشتیبانی آی پد از ماوس و ترک پد، macOS و iPadOS را به هم نزدیک نکرده، بلکه کاری کرده است که به دلخواه خود بتوانیم از آی پد مثل یک لپ تاپ و یا مثل تبلت استفاده کنیم.
اکنون رقابت بین برنامه ها و سیستم عامل هاست. مایکروسافت بسیاری از تغییرات مبتنی بر ورودی لمسی را کنار گذاشته، و حتی امسال به سمت سیستم عامل ویندوز ۱۰ ایکس برای دستگاه های دارای دو صفحه نمایش حرکت کرده است.
[عکس: صفحه کلید جدید آی پد پرو و ترک پد آن]
اپل هم امیدوار است iPadOS انتظارات کاربران علاقمند به لپ تاپ را برآورده کند، و با پشتیبانی از ترک پد و اصلاحات انجام شده در مرورگر سافاری آی پد به نظر می رسد که تا حدودی به هدفش خواهد رسید.
رقابت بین پی سی و آی پد از این به بعد رقابتی نرم افزاری خواهد بود. احتمالا درصد زیادی از اپ های آی پد به شکل برنامه های پی سی طراحی خواهند شد. پشتیبانی آی پد از ماوس تحول بزرگی بود، و الان هم آی پد بسیار فراتر از دستگاهی ساده برای وبگردی، ارسال و دریافت ایمیل، دیدن عکس و فیلم، موسیقی، بازی و خواندن کتاب های الکترونیکی است.
چه بر سر مایکروسافت و پی سی خواهد آمد؟ همانطور که ۱۰ سال طول کشید تا اپل از نظر سخت افزاری و نرم افزاری به این مرحله برسد، اپلیکیشن نویسان هم برای هماهنگ شدن با ماوس در iPadOS زمان زیادی لازم خواهند داشت. از طرفی ویندوز و macOS هم بیکار نمی مانند، و ضمنا این سیستم های عامل هنوز برای انواع عملیات رایانه ای چند وظیفه ای (multitasking) و اجرای برنامه های پیچیده بهترین گزینه هستند.